باغی سرشار از ستایش؛

گزارش کامل آیین تجلیل جشن تصویر سال از علیرضا زرین‌دست

آیین تجلیل پانزدهمین جشن تصویر سال و جشنواره فیلم تصویر از علیرضا زرین‌دست – مدیر فیلمبرداری شاخص پیشکسوت – به پاس 45 سال خلاقیت و آفرینش تصاویر ماندگار در سینمای ایران برگزار شد.

به گزارش دبیرخانه تصویر سال، این مراسم که شامگاه (چهارشنبه، 9 اسفندماه) پس از نمایش فیلم «سرو زیر آب» به کارگردانی محمدعلی باشه‌آهنگر، به‌عنوان آخرین دستاورد هنری سیمرغ گرفته زرین‌دست در تالار شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

تصویرگر لحظه‌های عزت داده شده به «تصویر»

سیف‌اله صمدیان گفت: من کوتاه صحبت می‌کنم چون اینجا عده‌ای از بزرگان سینما با دلی پر از دانش و مهرشان تا درباره علیرضا زرین‌دست صحبت کنند. در سینمایی که وقتی زرین‌دست‌ها شروع به کار کردند و حتی حالا هم، خیلی از کارگردان‌ها متاسفانه بیشتر راوی رادیویی سینما هستند تا تصویرگر لحظه‌های عزت داده شده به «تصویر» آن و اصولا نفس تصویر سینمایی.

دبیر جشن تصویر سال و جشنواره فیلم تصویر اضافه کرد: از سه سال پیش شروع کردیم به تجلیل از کسانی که نقش و سهم بسیار مهمی در ارتقای سطح کیفی «تصویر» سینما داشتند که در این میان اکبر عالمی، محمود کلاری و عباس کیارستمی در دوره‌های پیشین جشن تصویر سال و جشنواره فیلم تصویر از جمله این استثناها بودند. امسال نامی درشت‌تر از زرین‌دست برای برگزاری این مراسم نداشتیم. می‌دانید که او چه کمک‌هایی به فرآیند زیباسازی تصویر در سینمای ایران کرده است و چه بسیار کارگردان‌های فیلم اولی و حتی با تجربه که از دانش و تجربه و همراهی بی‌دریغ او بهرمند شدند.

در ادامه این مراسم فیلمی 16 دقیقه‌ای درباره علیرضا زرین‌دست که سهند صمدیان از تلفیق دو مستند «خارج از کادر» ساخته فروزان جلالی و «دست و دیده» ساخته اردشیر شلیله، تدوین کرده بود، پخش شد.

علیرضا غفاری که اجرای این مراسم را برعهده داشت از حاضران خواست تا 100 ثانیه به احترام بیش از یکصد فعالیت زرین‌دست در عرصه سینما - به‌عنوان مدیر فیلمبرداری، فیلمبردار، تدوین و کارگردانی - به‌سرانجام رسانده، تشویق کنند.

زرین‌دستِ سرحال و پرکار، شانس سینمای ایران

سخنران بعدی ابراهیم حقیقی – رییس شورای عالی خانه هنرمندان ایران – بود که گفت: از طرف شورای عالی خانه هنرمندان اظهار خوشحالی می‌کنم به این خاطر که در طول 15 سالی که تصویر سال توسط صمدیان راه‌اندازی شده، شاهد تلاش‌های او بوده‌ایم و افتخار ماست که مراسم تجلیل از یکی از بزرگترین فیلمبرداران ایران در اینجا برگزار شده است.

این طراح گرافیک ادامه داد: در دهه 50 که ما تشنه تصویر بودیم چند نام برای معتبر بودند؛ مهرداد فخیمی، نعمت حقیقی و مازیار پرتو. کسانی که سبک و سیاق خود را داشتند. بعد علیرضا زرین‌دست به آنها اضافه شد.

وی اظهار کرد: هر جوانی باشد که تازه شروع به کار می‌کند، اگر زرین‌دست کنارش باشد، فیلمش موفق خواهد شد. زرین‌دست به کسانی که کار اول شان را می‌خواهند شروع کنند، نه نمی‌گوید.

او با بیان اینکه نورپردازی‌های زرین‌دست در جهت خلق درام صحنه است و درک درست او را از نور و تصویر نشان می‌دهد، گفت: او حرکت‌هایی را پیشنهاد می‌دهد که به درام کمک می‌کند. این شانس سینمای ایران است که زرین‌دست سرحال و پرکار است. وجود این تعداد فیلم در کارنامه یک نفر، حیرت‌انگیز است، آن هم در سینمایی که سختی‌های زیادی دارد و آدم را پیر می‌کند.

یک «تاج افتخار» ارثیه زرین‌دست برای سینماست

منوچهر شاهسواری – مدیرعامل خانه سینما – نیز در این مراسم گفت: نقش و رنگی که از زرین‌دست به سینمای ایران رسیده، نشان‌دهنده اصلی اساسی در زیست آدمی است. اصالت آدمی از ماندگاری برمی‌آید و محصول رنج و کار است.

او با تاکید بر اینکه من به حاشیه وارد نمی‌شوم، چون شأن این مجلس فراتر از این است که به آدم‌هایی پرداخته شود که شأن‌شان در حد همان کاری است که انجام می‌دهند، اظهار کرد: چیزی که درباره زرین‌دست برای من جذاب است، محصول نگاهی است که انگار کریدور تاریخی از نخبگی و هنرمندی را از سال‌های دور با خودش آورده است. زرین‌دست می‌گوید نظام جمعی در سینما، روح جمعی و تولید کار و خلاقیت مشترک، همیشگی است و یادآوری می‌کند که جهان تصویر از دوران ما آغاز نشده است. او با خودش شوق و ذوق و حرکت را می‌آورد.

شاهسواری ادامه داد: برخی آدم‌ها بدون تاثیر هستند، برخی هم مدعی نام‌آوری هستند، اما هیچ شعاعی از آنها به سمت کسی نور نمی‌پاشد و مانند سنگ سیاه هستند. در حالی که زرین‌دست هر قدمی که برداشته، مسیری را باز کرده است. این آدم‌ها، تقویم را نمی‌سازند، بلکه تاریخ سازند. قرار نیست همه زرین‌دست شوند، هنرمندی و خلاقیت رنج عظیمی است که باید در آن زیسته باشید تا زرین‌دست شوید.

او با اشاره به کلیپی که در بخشی از آن تصاویر نخستین فیلم‌های زرین‌دست آمده بود، گفت: وقتی اینگونه کلیپ‌ها را می‌بینم حسرت می‌خورم؛ انبار بزرگی پر از تصاویر درخشان همکاران ما در حال نابودی است، هرچند بخشی از آن نجات پیدا کرده است. ای کاش به‌جای دست زدن به رفتارهای نامربوط در سینما، فکری برای آن می‌کردیم. با این سابقه تاریخی قدرتمند برای سینمای ایران، وظیفه اصلی و بزرگ کسانی که در سینما کار می‌کنند، بخصوص نسل جوان این است که فکر نجات این گنج گران‌بها باشند. حیف است وقتی از تصویر، نور و حرکت زرین‌دست حرف می‌زنیم با این کیفیت پایین تصاویر مواجه شویم. هم خودشان رنج می‌برند و هم حسرت تصویر اصلی برای ما باقی می‌ماند.

او با اشاره به برگزاری پانزهمین دوره تصویر سال گفت: باید از جنون عاشقی سیف‌اله صمدیان یاد کنم و آرزو می‌کنم که این جنون از سر صمدیان نیفتد.

شاهسواری در پایان اضافه کرد: ارثیه زرین‌دست برای سال‌های سال سینمای ایران، تاج افتخاری است که باید سر تعظیم در مقابل آن فرود بیاوریم.

زرین‌دست بزرگی‌ست که هوای کوچک‌ترها را دارد

در ادامه مراسم بزرگداشت علیرضا زرین‌دست فیلمی با نام «سه دقیقه» پخش شد که دل نوشته تصویر محمدعلی باشه آهنگر – کارگردان – برای زرین‌دست بود.

بعد از نمایش این کلیپ، محمدعلی باشه‌آهنگر خاطره ای از اولین برخوردش با زرین‌دست را تعریف کرد و گفت: من در فیلم سوم‌ام – فرزند خاک - توانستم با زرین‌دست همکاری کنم. او سر فیلم‌ها بزرگی می‌کند و همیشه هوای آدم‌های کوچکی مثل من را دارد. زرین‌دست اجازه نمی‌دهد یک پلان را ضعیف بگیریم یا بازیگری بد بازی کند و به صورت حرفه ای موضوع را عنوان می‌کند. با اینکه هنوز خسته سروزیر آبم اما دلم لک زده یک پلان دیگر کنار علیرضاخان زرین‌دست بگیرم.

یک چشم عادل زرین‌دست را دیده است

اکبر عالمی سخنران بعدی این مراسم بود که صحبت‌هایش را با این جمله آغاز کرد: یک چشم عادل شما را می‌بیند.

او سپس خطاب به حاضران گفت: شما چشم عادلی هستید که کارنامه زرین‌دست را پاس می‌دارید.

عالمی اظهار کرد: این خصلت زرین‌دست است که به فیلمسازان جوانی کمک می‌کند که می‌ترسند با مدیران قدرتمند سرصحنه بروند. برخی فیلمبرداران فکر می‌کنند دوربین حتما باید حرکت مارپیچ داشته باشد، در حالی که دوربین ثابت در جای لازم، عالی ترین امتیاز برای یک کارگردان است. من سر تعظیم در مقابل همه حاضرانی فرود می‌آورم که به این جشن تصویر سال آمده اید که یک چیز را به زرین دست بگویید؛ تو سرمایه سینمای ایران و مایه افتخار ما هستی و یک چشم عادل تو را دیده است.

مراقب جامعه هنری مان باشیم

جواد طوسی – رییس انجمن منتقدان سینما – نیز با بیان اینکه باید اقدام صمدیان را ارج بنهیم که بستر برگزاری این مراسم را فراهم کرد، این پرسش را مطرح کرد که آیا فیلمبردار نمی‌تواند حضور تالیفی داشته باشد؟

او بیان کرد: زرین‌دست در کارهایش پا را فراتر می‌گذارد و پیشنهادهایی را مطرح و خلاقیت خود را اجرایی می‌کند.

طوسی با اشاره به نمونه‌های موفق و برخی نمونه‌های ناموفق از همکاری کارگردان‌های نام آشنا با زرین‌دست، گفت: همیشه حسرت می‌خورم چرا زرین‌دست نمی‌تواند متریال لورنس عربستان را داشته باشد. چرا نباید زمینه‌ای باشد که زرین‌دست در کهنسالی هنری بتواند هنرمندانه در حوزه‌های دیگری خود را محک بزند. باید مراقبت‌های لازم از جامعه هنری ما انجام شود. امیدوام امثال زرین‌دست در فضای نه‌چندان مطمئن سینمای ما بتواند جولانگه هنرمندانه‌ای داشته باشد.

ناعادلانه به زرین‌دست بی مهری شد

محمود کلاری - مدیر فیلمبرداری – آخرین سخنران بود که گفت: افتخار بزرگی است که در این شب پرشکوه و در ستایش زرین‌دست امکان صحبت کردن برای من فراهم شد.

او با اشاره به نخستین ملاقاتش با زرین‌دست در سن 24 سالگی (40 سال پیش) توضیح داد: آن زمان من عکاسی دون پایه بودم و زرین‌دست، نامی درخشان داشت. بعد از شام در منزل ایشان، عکس‌هایش را به من نشان داد که در واقع، یک کلاس کوتاه و فشرده بود.

او گفت: جایگاه و موقعیت زرین‌دست در سینمای ایران و تاثیر او در ارتقای سطح بصری سینمای ما، انکارناپذیر است. اینها اهمیت مرد بزرگی است که سال‌ها مورد بی مهری بود و عمدا و ناعادلانه به او بی مهری می‌شد. من از طرف خودم و هم نسلانم برای آن دوران از ایشان عذرخواهی می‌کنم و امیدوارم از این به بعد جایگاهش شناخته شود.

در ادامه این مراسم اکبر عالمی، محمود کلاری، ابراهیم حقیقی، منوچهر شاهسواری، علیرضا رضا داد و سیف‌اله صمدیان برای تقدیر از زرین‌دست روی صحنه آمدند. بعد نوبت به حرف‌های زرین‌دست سینمای ایران شد.

در باغی سرشار از ستایش بودم

علیرضا زرین‌دست روی سن آمد؛ کوتاه و قدرشناسانه سخن گفت: در زندگی‌ام پیش نیامده بود که در باغی راه بروم که آن باغ سرشار از ستایش باشد. امروز فرصتش را داشتم در باغی قدم بزنم که توسط شخصیت‌های بزرگ و وزنه‌های سینمای ایران از من ستایش شود. امروز را هرگز فراموش نمی‌کنم. آرزو می‌کنم در مسیر هریک از دوستانی که لایق هستند این مسیر پیش بیاید.

پس از این سخنان، صمدیان نیز به توصیه ابراهیم حقیقی، با معرفی برنامه‌ای با عنوان کارناوال درختکاری پایتخت که با هدف نجات خیابان ولیعصر، به عنوان یک توضیح داد: می‌دانیم بنیان و ساختار معماری بصری‌ خیابان ولیعصر که بر مبنای درخت‌هایش شکل گرفته است و اصولا «چنارستان» نامیده می‌شد، هر روز دارد خواسته یا ناخواسته، تحمیلی و غیرتحمیلی، کارش به جایی می‌رسد که روز به روز بخش‌های زیادی از آن از درخت خالی می‌شود. حالا با حضور هنرمندان و سینماگران، مراسمی روز جمعه (11 اسفندماه) از ساعت 9 تا 11:30 با حضور شهردار تهران برای کاشت 740 اصله درخت چنار برگزار می‌شود. امیدوارم هر کسی به نوبه خود کمک کند تا این خیابان به خشکی زودرس دچار نشود.

نمایندگان خانه هنرمندان ایران، خانه سینما، سازمان سینمایی و جشن تصویرسال و جشنواره فیلم تصویر، هدایا و لوح های یادبودی را به علیرضا زرین‌دست اهدا کردند. خانه سینما سه سکه بهار آزادی و سازمان سینمایی نیز سه سکه بهار آزادی تقدیم به زرین‌دست کردند.

نشان سرو خانه هنرمندان ایران توسط ابراهیم حقیقی - رییس شورای عالی خانه هنرمندان ایران به علیرضا زرین‌دست اهدا شد.

اکبر عالمی، ابراهیم حقیقی، محمود کلاری، منوچهر شاهسواری، رضا داد

تندیس تصویر سال توسط محمود کلاری به علیرضا زرین دست اهدا شد

محمود کلاری و علیرضا زرین‌دست یکدیگر را در آغوش گرفتند

تندیس تصویر سال توسط محمود کلاری به علیرضا زرین دست اهدا شد

لوح سپاس تصویر سال به علیرضا زرین دست اهدا شد؛

سیف‌اله صمدیان متن لوح اهدایی به زرین‌دست را خواند که در آن آمده بود:

عزیز همیشه سینمای ایران، علیرضا زرین دست

حضور زیبا، تاثیرگذار و خلاقیت شگفت انگیز شما در ارتقای تصویر سینمای ایران دلگرمی و سربلندی وصف ناپذیری است.

عکس یادگاری حاضران در آیین تجلیل از علیرضا زرین‌دست - پانزدهمین جشن تصویر سال و جشنواره فیلم تصویر

علاوه بر سخنران‌ها حسن فتحی، غلامرضا موسوی، رضا درمیشیان، خسرو معصومی، حبیب رضایی، شهریار اسدی، اکبر صالحی، منوچهر زندی، جهانگیر الماسی، توکا ملکی، اردشیر شلیله و... حضور داشتند.